postmeridie cineree

le gai aves vola inebriate

in le cineree e elevate celo

subito le fulgure irrumpe

*

hic et nunc le celo es vide

nubes cargate seque lor route

le silente vacuo voca le pluvia

con precaution

Uno debe ser caute quando face generalisationes e analogias super le lexico de interlingua.

Si al parolas anglese benefice, service, e prejudice corresponde 'beneficio', 'servicio' e 'prejudicio', respectivemente, on non pote inferer de hic que, per analogia, le vocabulo international pro le parola anglese device es '*devicio' ('dispositivo').
Ancora duo exemplos: si le suffixo anglese '-ity' da, a generalmente parlar, parolas que se termina in '-itate' e, anque, si sphere corresponde a 'sphera', isto non implica que city es '*cititate' ('citate') e que le termino cartographic hemisphere corresponde a 'hemisphera' ('hemispherio').

Del altere latere on non debe generalisar, porque alcun  parolas que fini in '-ile' es derivate ab verbos (como amar > amabile; generalisar > generalisabile; etc.), que 'futile', 'ignobile' e 'affabile' proveni ab formas verbal. Le mesme inferentia abusive occurre con le assertion que pretende que le parolas que fini in '-il' es derivate ab substantivos (como puero > pueril, etc.), pois que, per exemplo, 'subtil' non pare haber ulle substantivo ab le qual illo es derivate.

Interlingua es facile a prime vista, per un approche superficial, ma al mesme tempore illo monstra, paradoxalmente, un complexitate que solo per un studio perseverante e un approche rigorose ('multidimensional') on potera penetrar su 'arcanos' – non discernibile per illes qui generalisa e infere affirmationes que es foras del dominio del factos linguistic. Como dice le aphorismo:

Ora, lege, lege, lege, relege, labora et invenies.

theorema

Post plure annos de recerca lexical io creava le theorema 'romang', enunciate in le sequente proposition:

Si un determinate parola, usate in le campos del scientia e del technologia, existe con le mesme signification e con graphias similar in un del romances e in anglese, ergo illo es incorporabile in le lexico de interlingua.

(Le theorema es valide solo usque al data que uno demonstra que le proposition es false)

neopurismo

Le movimentos que visa reformar interlingua es recurrente. A generalmente parlar, personas sin formation in philologia e linguistica vide hic e illac le motivo pro proponer un mer alteration formal de un simple vocabulo, ma quasi nunquam previde le extension e implication que un tal alteration haberea in le lexico e, super toto, in le methodologia subjacente al extraction del vocabulario international. (Suggestiones e criticas es bon e sempre benvenite quando on ha un cognoscimento adequate del subjecto e quando illos es debitemente ponderate).

Recentemente il habeva in 'fb' un discussion super como on debe scriber, in interlingua, le parola an/fr. 'train'; es. 'tren'; it. 'treno' (e 'traino') e pt. 'trem'. Como io diceva ibi, le 'formalismo', i.e., le adequation del formas del variantes a un hypothetic prototypo pote ser un trappa.

Como io anque diceva in ille discussion, 'train' non 'sonarea interlingua' – como 'statistik/c', 'penicillin', 'victim', e mesmo 'martyr', etc., omnes standardisate secundo un certe criterio (que pote cambiar), e difficile a caper per le majoritate del personas qui tende a reguardar le formas del variantes sempre como le methodo a sequer pro le standardisation de un determinate vocabulo. (Un caso evidente que revela le incomprension del morphologia del lingua es le pretension que le forma anglese 'Portuguese' deberea ser graphate '*portuguese', de accordo con (ultra) le variantes it. 'portoghese' e pt. 'português'. E ben, isto ha nulle senso perque le radical de iste familia de parolas es 'portug-' </> 'Portugal' e, dunque, per sequer le directivas de formation de parolas on adde a illo, pro crear un nove parola, le suffixo '-ese'. Solmente si le radical esseva 'portugu-' le excrescente '-u-' haberea senso in '*portuguese').

Per reprender le filo, 'trainar', ab le lat. pop. *traginare', dava le forma fr. 'traîner', essente le fr. 'train' un substantivo deverbal de ille forma ('traîner'). Si on usa le fr. 'train' – non le parola anglese –, como illac esseva proponite, como prototypo (e dunque pronunciate in fr.), alora le verbo, in ia., deberea ser '[trenar]' (de accordo con [tʀɛ̃]), lo que non esserea de accordo con le etymologia e le phonetica del lat. '*traginare'. (Le adoption del vocabulo anglese anque ducerea a un paradoxo, cf. infra).

'traino' – como occurre in an., fr. e it., ma diversemente in le ling. ib. – es un forma regressive de 'trainar' [traj'nar]. Hic le 'formalistas' ancora un vice non vide multo ultra lor naso e io non sape qual argumento speciose illes inventarea pro justificar 'train' [trajn] - un vice que iste derivato non pote haber le sonoritate del forma francese o anglese. 'Trainar' e 'trainos' existeva multo ante le advenimento del ferrovia. Qui non comprende isto...
Si, del altere latere, on questiona le correctessa 'endogene' de un tal forma, alora, secundo le 'approche formalista', 'cyclon' deberea esser '*cyclone', ''martyre' deberea esser '*martyr', 'appetito' deberea esser scribite '*appetit', 'galopo' devenirea '*galop' – al quales on adderea altere exemplos supra-mentionate –, etc.  

Le traino, in despecto del petra de scandalo del ingenierastros de bon voluntate qui (naive- e inconscientemente) vole 'meliorar' le ingranage, paulatim continua percurrer su cammino.

*

On lege frequentemente 'lege isto o illo del introduction al IED', ma plus importante que leger un tal introduction, es studiar lo e apprehender interlingua como un systema integre pro evitar asserer prematurmente que iste o ille forma es incorrecte. Le non reflexion pote menar a que uno facilemente cade in le trappa del 'formalismo', como occurreva recentemente con le nove assedio perpetrate per le movimento neopurista quando proponeva un tal cambiamento, sin prender in consideration – ben que inconscientemente – le labor competente del predecessores qui nos legava iste forte (lingua) a prova de bomba (e clamores bombastic).

alfil

Le chacos es como un belle amante al qual nos sempre retorna mesmo in despecto del plure vices que nos es repudiate. Bent Larsen

Qualque tempore retro un amico mie qui labora in Angola me apportava iste obra de arte. Ille cercava in le bosco un artisano pro manufacturar le insimul - ille le videva mesmo a laborar - e passate alcun menses le joco arrivava...

Iste pecias de chacos ha alcun characteristicas peculiar: le turres es modulate secundo le architectura local, le cavallos deveniva macacos e, eureka!, le reminiscentia archetypic del artisano le faceva sculper un elephante in vice del 'moderne alfil'!.