... e leituras

CATA ETATE HA SU MANIERA DE LEGER

In un ancian revista francese, «Le Magasin pittoresque» de justo ante un seculo, del anno 1869, nos ha retrovate un composition representante le differente manieras de leger secundo su etate, reunite in un sol pagina. Excepte le costumes, il sembla que iste maniera no ha multo cambiate. Le natura human es semper le mesme de seculo a seculo.

Le designator in facto representa 5 copulas, del infantia al vetulessa. Presso le infantes obligate de leger proque illes son scholares le filietta sol es inclinate sur su libro a fin de ben studiar su lectiones, con conscientia. Quanto a su fratre sedite vis-a-vis, ille talia un baston, operation plus interessante que le lectura.

In le etage inferior le adolescente ha devenite plus seriose: con ardor ille assimila su libros, durante que le juvena face duo cosas in mesme tempore: tricotar e leger.

In le medial etage, duo adultes son maritate: le matre lassa escappar su libro pro premer su baby, durante que vis-a-vis le patre, oblidante anque su jornal, reguarda son juvene infante con teneressa.

Vinti annos ha de nove passate. Le infantes ha devenite grande, ma lor oculos ha devenite plus debile: le matre sembla esser ora myope. Le patre, qui ha perdite le major parte de su capillos, debe al contrario leger de foras a causa de su presbytia.

Ancora vinti annos de plus: le copula non plus habe le corage de leger longe tempore. Ambes ha abandonate lor lectura pro somnoler coram un foco de camino, al qual illes calenta se.

Iste cinque scenas monstra un observation scrupulosemente exacte: es le vita mesme que es notate fidelmente, sin detalios superflue. On pote mesme remarcar que le simultaneitate de iste scenas non es inventate, nam, olim, in multe familias, un hora special era sovente consecrate al lectura, quam altere horas era consecrate al repastos o al visitas.

Cata membro del familia retirava se in un camera pro leger durante un tote hora.
Iste costume es hodie abandonate; non proque on lege minus que in antea; al contrario on lege multo plus quando on ha tempore, individualmente cata uno a su hora, e principalmente jornales e revistas, minus libros, excepte quando on es in vacantias ubi le jornales non seque semper!

Con justessa on ha nominate le lectura un «conversation con le honeste homines del passate seculos». Ma nostre ancestres ha legate nos duo species de libros: libros distractive como romances e pecias de theatro; e libros de erudition como obras historic e scientific. De isto duo species de lecturas: le placer-lectura e le labor-lectura. Concernente le prime il non es necesse dar consilios: on lege pro su placer, como on vole e quando on vole. Minus phantasial es le labor-lectura super le qual le scriptor francese André Maurois ha scribite le sequente judiciose lineas:

«Le labor-lectura es iste del homine qui, in un libro, cerca tal definite cognoscentias, materias que ille besonia pro appoiar o completar in su spirito un construction del qual ille percipe le grande lineas. Le labor-lectura debe esser facite, excepte si le lector possede un exceptional memoria, con le penna o le graphite in mano.

Il es van de leger si on condemna se a releger le totalitate, cata vice quando on desira revenir a un puncto. Quando io mesme lege un libro de documentario in un labor-lectura, io semper indica sur le prime o sur le ultime pagina alicun parolas indicante le objecto tractate, pois sub cata parola le cifras de paginas continente le passo interessante. Isto dispensa me de releger le libro completemente.»

[In Collection Pro Interlingua, per Ric Berger, 1971]