duo nove publicationes

Le UMI publicava recentemente duo importante obras in le campo del vocabulario international.
Le prime de illos es le sexte edition del famose Lista Supplementari per Piet Cleij. Elaborate diligentemente per iste grande lexicographo, illo contine circa 39.300 vocabulos que on non trova in le IED o, alcun vices, con lor campos semantic allargate. Le Lista es, assi, un obra de referentia pro omnes qui vole expander lor cognoscentias del lexico de interlingua.

Le altere, es un dictionario basic unilingue – le prime de iste genere a ser publicate.

Profusemente illustrate, illo contine ancora, ultra le definitiones del 2.500 entratas, listas de abbreviationes, un parve glossario geographic, le elementos del tabella periodic e multo plus.

Litteratura original in Interlingua?

> Interforo.org • Vider topico - Litteratura original in Interlingua?

> Anthologia publicate in 2020

a poesia está viva!

Qualque posts retro io assereva que le poesia in interlingua ganiava un nove sufflo con le poemas de Marcus Scriptor. E io non me equivocava...

Ascolta le belle poema Le tempore del anima, declamate per su proprie autor:

Tu dice a me:
arresta te e senti
qual es le tempore
que regna in tu anima?

Esque le grave guttas de pluvia
cade al tectos deplorate?
Esque le furiose ventos de tempesta
avelle le brancas de betulas?

O forsan gelatura se ha jacite
sur campos moribunde
e transformate folios vivente
a parve sculpturas mineral?

Forsan un tsunami de insanitate
ha inundate le plagias de despero
pro necar feminas, viros e infantes,
animales, plantas, parcos e castellos,
toto lo que esseva importante?

No, io responde:
le passato ha passate
un aurora nove luce sur me
e le primavera benedice mi passos

Nostre proprie stella proxime
ha transformate le glacie ad aqua
le tempesta se ha calmate
e sur le abiete sona un columba

Le herba ha reanimate le terreno sterile
e le rore seren del alba
se evapora placidemente omne matino
e plena le campos con aromas fresc

Le betulas face crescer nove buttones
fertilisate con spero e optimismo
e le pluvia vitalisante del primavera
es benedicte del sol e del iris

Io pensa que isto es le plus belle poema in interlingua que io unquam ha audite.
Erik Enfors

de que estás à espera?

Le UMI establiva, al initio de iste anno, un section international con le scopo de proportionar a personas qui vive in paises ubi il non ha ulle union/association national, le possibilitate de ser membros de ille section e, de iste maniera, devenir plus active e participante in le movimento interlinguistic a nivello mundial.

In iste senso, nos invita vos a leger le conditiones de inscription e le statutos del Section International hic.

Tote contribution es benvenite, sia illo intellectual o financiari; vostre supporto es essential pro le divulgation de iste meraviliose lingua al qual nos omnes, personas responsabile per le cambiamento del status quo, es philo- e ontogeneticamente ligate.

Nos attende, con gaudio, vostre participation e spera (e expecta) que vostre collaboration sia un passo in avante in le establimento mundial del lingua auxiliar per excellentia - interlingua -, le lingua de communication international sin frontieras ni barrieras.

Gratias pro vostre attention,
salutationes cordial,
carlos soreto
(Sec. gen. UMI)

sobre a língua

Qui non sape linguas estranie, sape nihil de su proprie. Voltaire

Apprender plure linguas bastante ben require le labor de qualque annos. Apprender a parlar su proprie lingua correcte- e sonormente es un labor que require un vita integre. Shakespeare

Excluder omne parolas estranie del lingua es nihil minus que un attentato contra su vita. Vilhelm Grønbeck

Exigue es le poter del plumbo que deveniva ballas, comparate a illo que deveniva scripto. Georg Brandes

Que implica un nomine? Lo que nos nomina un rosa, haberea le mesme fragrantia, qualcunque nomine illo haberea. Shakespeare

[In «Currero», nº 39, p. 12 (1975)]

crepúsculo (mais nobel...)

Quasi un mense retro, io publicava hic le traduction de duo poemas per le laureato del premio Nobel in litteratura de iste anno.

Hodie, post reciper decennas de exemplares del revista «Currero», al dar un oculata a illos io trovava le sequente poema de Thomas Tranströmer:

Matino e ingresso

Le laro marin, le navigator solar, dirige su via.
Sub illo es le aqua.
Dormi nunc le mundo ancora como
lapide multicolor in le aqua.
Die, tu non-interpretate. Dies —
como le signos graphic del aztecas.

Le musica. E io sta captivate
in su textura, con
bracios elevate – como un figura
ex le arte rustic.

[Thomas Tranströmer, in «Currero», Nº 36, 1974, pp. 10-11]

Ancora traducite ab svedese, ma de iste vice del autorato del tamben poeta e scriptor Pär Fabian Lagerkvist (1891-1974), qui esseva laureate con le premio maxime de litteratura in 1951, un altere poema:

Le crepusculo es belle

Le crepusculo es belle.
Le amor le celo tene
juncte in un lumine obscur
super terras,
edificios.

Toto teneressa, caressate.
Domino remote costas dele.
Toto vicinal, lontan alsi.
Toto como
presto date nos.

Toto es le mie, a privar me.
Tosto toto va esser prendite.
Boscos, nubes, solo infra me.
Sol on vade —
sin vestigios.

[Trad. Jørgen Kofod-Jensen, in «Currero», N. 29, 1972, pp. 3-4]

sabedoria e conhecimento

Sagessa e cognoscimento es duo manieras distincte pro comprender le mundo: per le prime on apprehende le spirito del vita in se mesme, durante que per le ultime on solmente vide le aspectos externe del materia.

dia lúcido

Die lucide

Le alba clar, le rosee aurora,
e tu ha vinti annos. In defia
tu te evelia a prender tu via,
le die lucide, le nove hora.

Tu monta in le alto, tu devora
le aere del spero, euphoria.
Que sempre lucide le die sia!
Que sempre sol brillante como ora!

Qui non cognosce, como ille die
se ha finite, – con desiros pie,
con su promissas, su seren ideas?

Ma tu ha vinti annos. Florescente
e verdurante hic sta le valleas.
Le die lucide es ascendente.

[Sven Collberg, in Alicubi-alterubi, 1975, p. 28]

nobel em interlingua

Le laureato del premio Nobel pro litteratura de iste anno, le scriptor svedese Tomas Tranströmer, es representate con duo de su poemas – transcribite infra – in un anthologia poetic in interlingua. Le obra, con le titulo Cunate tu es a mi mar, es un recolta de poemas del major genios poetic mundial e esseva traducite per  Sven Collberg e publicate in 1975.


Alicun minutas

Le pino basse del marisco eleva su corona:
un obscur pannello.
Ma lo que on vide es nihil
comparate con le radices, le distendite,
celatemente reptante, immortal o semi-immortal
systema radicular.

Io tu illa ille se anque ramifica
extra lo que on vole
extra Metropole.

Ex le lactee celo estive un pluvia cade.

Io lo senti como si mi cinque sensos esseva
accopulate a un altere esser,
movente se assi obstinatemente
como le cursores lucido-vestite in un stadio
ubi le tenebras irriga a basso.

(ex Nyctaloipa, 1970)

Ostinato

Sub girante buteo – calme puncto –
se tonante volve le mar al luce,
cec mastica brida fucose, trans le
costa spumante.

Va obscur le terras, que sonda vespe-
rtilion. Le buteo sta: un stella.
Se tonante volve le mar e trans le
costa spumante.

(ex 17 poemas, 1954)

[In Cunate tu es a mi mar - 100 poemas in interlingua ex cinque continentes, pp. 53-54, 1975]

Information bibliographic.

haiku, &tc

Splendor in le herba

Ros reflectite in mi anima

Un dono ab le universo

Inge Szucs
One Peaceful World, Nº 18 (1994), p. 4

Amicos, le solo es povre e il es necesse que nos dissemina abundantemente le semines a fin de obtener, al minus, modeste recoltas. Novalis, Distichen

Le homine es tante vices homine como es le numero de linguas que ille apprendeva. Carolo I (rege de Espania)

Ille qui cerca un amico sin defectos remane sin amicos.
Proverbio turc

Un libro aperte es (como) un cerebro que parla; claudite, un amico qui attende; oblidate, un anima que pardona; destruite, un corde que plora. Proverbio hindu

pensa em interlíngua

Recentemente un nove membro se inscribeva a interforo e il es un facto que 'Scriptor' apporta un nove sufflo al scriptura in interlingua – con production in varie campos, del quales io emphasa le poesia.

Hic e nunc

Hic e nunc

nunquam tunc

calma tu pensatas

le folle acrobatas

Ubi tu va?

Tu perdera

le vita magnific

lo serea horrific

Nunc es le vita

amante facita

per nostre sonios

e vostre besonios

Post 'oblidar' interlingua durante circa septe annos, alcun tempore retro renasceva su interesse e ille retorna con fortia e creativitate. Io spera (e specta) sincermente que ille se senti ben inter nos e continua monstrar su vena creative.

[Plus de poemas hic]

ponto de mutação

Le 60^me anniversario del publication del duo obras fundamental de interlingua es un data importante pro le definition del cammino a prosequer; in iste senso, le conferentia tenite in Bulgaria in julio 2011 (vide alcun photos hic) esseva un incontro importantissime pro le strategia del divulgation e popularisation del lingua a nivello mundial.

Inter le plus importante projectos presentate in Chepelare, on se emphasa le redesigno del pagina web del UMI, le creation de un gruppo pro controlar le corrector orthographic pro productos de mozilla (discargabile hic) e le traduction del presentation del monumentos catalogate per le UNESCO como patrimonio mundial del humanitate.

Le momento presente es le puncto de cambiamento pro ducer le barca a un bon porto; le ventos son favorabile e nos ancora ha alcun locos a plenar... Esque tu es preste pro imbarcar in iste aventura?

Lege toto super le conferentia in Panorama.

aí vem...

Iste anno comple se un vice de plus le tradition, comenciate in 1955, de haber conferentias international. Post alcun vicissitudes, interlingua continua vivente, con ideas nove e gente dynamic e talentose pro facer avantiar le movimento usque al scopo desirate: devenir le lingua de communication international, sin frontieras geographic ni barrieras linguistic.

Un conferentia de interlingua es sempre un momento special, ubi le atmosphera incantatori create per personas de plure nationalitates, trahe con se conversationes interessante e vivide discussiones super le modo de render le lingua plus visibile al oculos del mundo.

Le conferentia que se va realisar iste anno es importante a causa de varie aspectos. Primo, iste es le data de commemoration del 60^me anniversario del lanceamento del obras fundamental – IED e IG –; secundo, es le puncto de partita de un nove forma de relation con le public in general per medio de un forma de contacto plus proxime; e tertio, es le momento pro planar, con objectivitate, le strategia a sequer in direction al scopo. In summa, le momento optime pro le nascentia de un nove imagine.

Totevia, pro que nos arriva a divulgar plus efficacemente iste belle lingua, il es necesse que nos ha le supporto de omnes. In non importa que uno sia linguista o scribe poesia, sia un experto in lexicographia o domina le stilo litterari. No! Lo que es vermente importante es supportar le movimento – e il ha plure manieras de facer lo –, e ingagiar se in le diffusion de iste revolutionari e valorose utensile de communication, al qual le responsabiles international non ancora prestava le debite attention. Sia in le linea de fronte per divulgar interlingua inter vostre amicos e familia, ben como a presso de vostre communitate, local- e/o virtualmente. O alora, si uno pote adjutar per un altere medio, omne contributiones es benvenite.

Iste data commemorative, con le realisation del 19^ne conferentia international de interlingua, potera esser decisive pro le prosecution del sonio de un medie dozena de personas qui, sexanta annos retro, donava al mundo un instrumento que, hodie – in iste tempores agitate, ubi le valores material non plus lassa soniar... –, merit(are)a ben le statuto de patrimonio immaterial del humanitate. E le realisation de ille evenimento, in Bulgaria, es le testimonio que continua le ininterrupte transporto del foco con le qual un die nostre filios e nepotes va vider, de un maniera plus illuminate, le cammino del pace, del justitia e del fraternitate.

Esque vos es preste pro camminar con le torcha in mano, faciente assi que le sonio passa al generationes veniente? Un sol passo suffice pro avantiar: contacta le dirigentes.

[www.interlingua.com]

palavras... palavras

Le parolas es le vehiculo per le qual le ser human se exprime oralmente, dante forma a su pensamento (dicerea un certe 'Messieur').

Sin entrar in le question moral que illos incorpora, io vos da mi parola de honor que sin parolas le mundo viverea in un sorta de silentio abyssal, ubi le pensamento serea littera mute.

Isto veni a proposito del attraction e repulsion que alcun parolas causa al parlantes de distincte linguas e stratos social. A vices on audi dicer: «io non ama iste/ille parola; illo me memora...» o «on deberea deler iste/ille parola del dictionario proque...», etc., monstrante assi le affinitate per un altere forma que, ultra su inherente senso semantic, transmitte equalmente un impression esthetic a qui lo audi, pronuncia e/o scribe. In le scriptura, un tal option/selection pote denotar un question de stilo litterari.

Nos non va facer qui («ci» es 'estranie' e «hic» es latinesc ben que io adora le expression hic et nunc –, tamen io usa omnes...) un analyse psycholinguistic, ma solmente dar un exemplo per le qual on pote conjecturar proque uno usa iste o ille forma de un mesme vocabulo, per prender le caso de «ja/jam».

Pro un ibero, le prime forma es le plus affin al lexico actual (in le qual illo ha solmente le senso temporal), ma pro un germano su forma scribite evoca plutosto le adverbio «si», durante que pro un angloparlante le forma «jam» pote facer venir al mente un myriade de cosas, ma nunquam le senso que illo ha in interlingua. E qual es le mechanismos de selection usate? – on pote demandar. Isto nos lassa al expertos...

E ora que le eruditos habe le parola:

Inter duo parolas, on debe seliger le plus curte. P. Valéry
On nunquam debe usar un parola nove, a minus que illo ha le sequente tres qualitates: esser necessari, intelligibile e sonor. Voltaire
Que tu non sia sclave del parolas. T. Carlyle
Le parolas es, sin dubita, le droga le plus potente usate per le humanitate. R. Kipling
Le parola es de argento, le silentio es de auro. Prov.

Bon parola a vos!

perspetivas

Perspectiva

arte e ludo
signos in le aere
via pro le enigma
brancas cuna eternitate
pensatas fatigate son cercante
oculos belle se incontra in curas
scopos con obstaculos immense expecta
celo surde reposa tam mute
jorno grave se declina in anxietate
verso su cadita le ultime del caditas
in pauc va toto ser tranquille
e passante

[Casemir Wishlace, in Inter stellas, 1975, p. 24]

imagens

De tempore in tempore il es necesse cambiar.

Toto in le universo cambia, ecce un lege natural que face progreder le humanitate e le natura. Tener nos a un imagine como eterne o a un idea rigidemente, es un signo de conservatismo mental, un attitude non benefic pro monstrar nostre apertura al e nostre voluntate de cambio.

Le logo del UMI vehicula un idea «neutre», non stimulante pro illes qui lo reguarda. Il es necessari aperir horizontes mental, crear nove imagines in le mente de illes qui lo observa quando illes cerca informationes super interlingua. Le lectura symbolic de un symbolo graphic attrahe multo plus le attention - al mesme tempore que provoca imagines mental - de un persona que milles de logos solmente scripte, linear.

Ecce un proposition de cambio del imagine del UMI in le importante data del 60me anniversario de interlingua.

o zigurate de babel...

Le narration del capitulo 11 del Genese, capitulo dicite del «Turre de Babel», ha ex­citate le imagination del homines, del auto­res e del pictores.

Desde 10 seculos, le pictores qui repre­sentava le turre, imaginava lo le plus sovente ronde, plus exactemente como un trunco de cono con numerose fenestras. Iste reconstitution ha devenite traditional, probabilemente pro que le turre de Pisa ha inspirate le artistas.

Ma, in le 19e seculo le archeologia ha demonstrate que le turre de Babel in Chaldea non habeva un forma ronde ma de un pyramide quadratic, secundo le exemplo del constructiones de Egypto e de Mesopotamia. Illo era componite de 7 etages. In realitate non existeva un turre de Babel in Mesopo­tamia, ma plures. On ha mesmo retrovate le fundamento de un trentena, que le archeologos nominava ziggurates.

Un ziggurat habeva 7 etages. Su muros esseva ornate de bandas vertical e coronate de dentes. Cata etage esseva pingite de un color differente recordante le cinque planetas cognite in iste epocha.

Le sexte esseva consecrate al luna e pro isto esseva pingite in blanc. Le ultime, aurate, esseva dedi­cate al sol.

In le comencio de iste seculo, le prof. Unger de Berlin ha precisate que le pyramide non esseva circular. Le duo prime etages esseva horizontal, e un grande scala multo inclinate duceva directemente al secunde eta­ge; pois un plano inclinate tornava circum le sequente etages usque le templo que era coperite de un platteforma serviente como observatorio.

Nostre figura monstra le reconstitution exacte de iste turre de Babel, secundo prof. Unger. Si quasi nihil resta de iste cons­tructiones, solmente le fundamentos, isto veni de que le materia utilisate non esseva le petra como in Egypto, ma le simple argilla, crude o mal cocite proque le ligno pro calefacer le furnos era pauco abundante in iste paises.

De plus, in Mesopotamia cade sovente violente pluvias que ruina complete- e rapidemente le plus grande edificios, sin parlar del fluvios, le Tigre e le Eu­phrate, le quales rode sin cessar le base del citates. Le inscriptiones cuneiforme signala sovente le reparationes e le reconstructiones del domos collabite.

On dunque comprende que le turre de Ba­bel, que existeva ancora in le 2nde seculo post JC, es hodie disparite.

Le archeologo André Parrot de Paris ha passate 13 annos de su vita a explorar le sablas de Mesopotamia e exhumate plure citates disparite. Su recercas esseva facili­tate per le discoperta in 1876 de un tabu­letta portante un inscription cuneiforme datate del anno 229 ante JC, e que da un mi­nutiose description del domo del Fundamento del terra e del celo. Secundo iste documento le turre de 7 etages habeva 4 lateres de 90 m e un altor de 100 m. Iste proportio­nes contrari a illos del imagine traditional, troppo allongate, ben concorda con illos de prof. Unger que nos ha reprodu­cite supra.

Appoiante se sur le ultime documentation discoperite, Sr. Parrot precisa que in le culmine del turres o ziggurates trovava se generalmente un sanctuario con numerose portas: illo es le Templo del Manifestation. In le pede del grande scalas, su explorationes ha exhumate un altere sanctuario, iste del habitation. Iste duple sanctuario expli­ca ben nunc, secundo Parrot, le enigma del Turre de Babel: como le egyptios, le habitantes de Mesopotamia, 3.000 annos ante JC, representava le eternitate in le Oceano del celo; alora le turres esseva necesse pro permitter atterrar!

Recipite del prestres in le superior Templo, le Divinitate esseva ducite con pompa in le inferior «Templo del Habita­tion». De facto, Babel significa «Porta de Deo». Isto explica le expression de Jacobo (Genese, Capitulo 28), qui, post su sonio, designante le loco sur le qual ascende le scala, exclamava: isto es le porta del celos.

[Ric Berger, «Le turre de Babel», in Le arte del antiquitate]

fantasias

Mi nove conto, intitulate «Phantasias Lunar», veni de ser publicate in le recente numero de Voce de Interlingua (Nº 43, 2011, pp. 1-6) e pote ser legite per cliccar qui.

Bon lectura a omnes!

e funciona (mesmo!)

Duo septimanas retro le vice-secretario del UMI, Martijn Dekker, faceva un discurso super autismo in Porto. Iste esseva le tertie vice que ille esseva in Portugal e, como le altere vices, ille orava in interlingua ante un audientia de circa 100 personas. Interlingua, es ille belle lingua que nos, portugeses, comprende a prime «audition», malgrado alcun parolas un poco plus difficile a comprender. Ma illo functiona vermente, como lo demonstra le experientia de Martijn. Passate alcun minutas de su introduction, Martijn demandava al auditores an illes preferera que ille parlava in anglese. E omnes esseva de accordo que ille deberea continuar su allocution in interlingua...  Isto es le demonstration practic de que, mesmo sin previe studio, interlingua es comprensibile, a prime vista, al latinophonos, contrarimente al grande majoritate de altere linguas – natural e/o construite.

Martijn Dekker es un de ille personas qui domina interlingua e parla de un maniera fluente e clar, e isto es un bon exemplo que monstra que interlingua functiona multo ben e es un medio optime pro le communication international.

a quadratura do círculo

INTERLINGUA
Le alchimia del linguas

Nos designa per linguas contribuente, grosso modo, ille linguas que, directe- o indirectemente, apporta nove parolas al vocabulario international. Assi, e  anglese e sanskrito, per exemplo, es linguas contribuente, ben que  anglese ha particularitates – como nos videra plus infra.

Del arabe al zulu, al minus virtualmente, omne linguas pote fornir un o plus parolas – proviste que illos seque le requirimentos stipulate per le creatores de interlingua –, e assi, esser un lingua contribuente al inricchimento del lexico international.

Plus specificamente, totevia, un lingua contribuente es cata un del septe linguas concipite originalmente como le sphera de action (preferite) ubi on pote seliger, e ubi es presente, le majoritate del unitates lexical possibile a extraher secundo le methodos e technicas enunciate in le IED. Inter ille septe linguas (sex unitates, per tractar espaniol e portugese como un sol unitate), se trova duo grande gruppos, a saper: 1) le linguas fonte (espaniol, portugese, italiano, francese e anglese); e 2) le linguas supplementari, complementari o, ancora, accessori (germano e russo). Germano e anglese pertine al mesme familia (germanic) e, insimul con le linguas fonte forma le radio de action al qual Alexander Gode appellava Romania (io refere le nomine de Gode proque non tote le linguistas es de accordo in includer Germania ibi, e il me pare pertinente que ille lo faceva). Que nos pensa, per exemplo, al casos grammatical del latino...

Le linguas fonte potera ancora esser dividite in duo subgruppos: le subgruppo del linguas romance (espaniol, portugese, italiano e francese) e le subgruppo del lingua anglese, constituite de un sol elemento (a iste insimul on sole nominar lo sphera anglo-romance, que nos supra designava (anque) linguas fonte). Un altere possibile division, intra le linguas romance es le familia del linguas iberic, portugese e espaniol.

Assi, nos ha, per parlar stricto sensu, tres familias lingual del quales interlingua va obtener le plus grande parte de su vocabulario. Le familia romance (cf. supra), le familia german (anglese e germano) e le familia slave (russo), omne illos pertinente al branca indoeuropee. A ille branca pertine ancora multe altere linguas (europee e extraeuropee) que forni vocabulos a interlingua como, per exemplo, danese, svedese, nederlandese, sanskrito, etc. Illos es parolas que debite a lor internationalitate entra directemente in le lexico international; il existe plure brancas (como le semitic, solmente pro dar un exemplo) que anque contribue pro le allargamento del lexico de interlingua.

In summa: interlingua es le nove meravilia del mundo (ancora ignorate), que con un grammatica simplice e per le extraction de milles de vocabulos ab le nucleo dur (le si-nominate sphera anglo-romance, o del linguas fonte) – a vices appoiate super le sphera del linguas supplementari –, ab le lexico de alcun linguas de projection international e ancora debite a su versatilitate in formar nove parolas per le junction de morphemas incorporate in su lexico (capacitate endogene), face de illo le nove ovo de Columbo (del communication sin frontieras ni barrieras).

e vão 84!

In iste die, Dr. Piet Cleij, le cognoscite lexicographo ha 84 annos. Su grande cognoscimento de linguas, insimul con su vitalitate incredibile, face de iste infatigabile cercator de nove parolas international le plus grande dictionarista de interlingua de omne tempores.
(lege su biographia)

Nos le desira, in iste data special, un felice anniversario. Hurrah!

ibéria

Iberia

Iberia
belle
pugnalate
Virgine
qui mori
non violate

Tu luctava
cadeva
mutilate
tu sanguine
avergonia
le aciero del spada

Tu negava
al impie
le bucca gelate
Si tu dava sanguine
tu non dava
nihil de plus

Tu moriva
Iberia
tu es sepultate
totevia tu cantara
deman
resuscitate

[Poema traducite ab Jonas Negalha, «Ibéria», in Ibéria - Anistia - Revolução, 1963]
-original hic-

rip

Péter Kovács reportava un triste nova in Facebook: le morte de su conational Ferenc Jeszenszky, «prime e eminente representante de interlingua in Hungaria» e  «scriptor del manual hungarophone de interlingua». Ancora secundo le redactor de Radio Interlingua, Prof. Jeszenszky decedeva le 21 de april 2011 e su interramento essera le 11 de maio a 15 horas in le cemeterio de Törökbálint. (Vide su biographia)

Como scribe Prof. Stanley Mulaik in su reaction al morte de iste experto in linguas e linguista, anque nos «es multo triste de apprender del morte» de un del pauc personas que dominava de un maniera magistral le stilistica de interlingua. Ferenc Jeszenszky esseva un de mi antecessores como secretario general del UMI inter 1989 e 1991 e anque, insimul con Dr. Piet Cleij, membro del Commission Linguistic, habente essite ancora redactor interimari del magazin Currero, i.a. Es un pena que un persona si importante pro le movimento nos lassava prematurmente al etate de 78 annos...

Regrettabilemente mi planos pro visitar le e cognoscer le personalmente – le proxime anno – non va plus esser un realitate... Totevia, io desira que su anima reposa in pace e presenta hic mi condolentias a su familia (del qual face parte, in le fundo, omne interlinguistas).

na terra das tulipas...

mercuridi, le 20 de april 2011

[...] In le matino post prender le jentaculo industrialisate in un establimento prototypic del grande urbes, nos nos dirigeva al centro del citate. Ibi, durante que io vadeva novemente al libreria pro comprar le Contos del Montania (Contos da Montanha) per Miguel Torga – un del plus prolific autores del lingua portugese, con su stilo sublime, inimitabile, e con su versatilitate de generes litterari –, alias Adolpho Rocha, mi otorhinolaryngologista durante le tempore que io habitava a Coimbra..., Edite dava un oculata al vitrinas del magazines de moda. Post nos nos incontrava presso al cathedral e vadeva lunchar.

Circa le duo horas e medie nos partiva pro Bilthoven, pro cognoscer Dr. Piet Cleij, ubi nos arrivava justo al hora previste e ille, sympathicamente, ja nos attendeva in le station del bus. Appoiate super su baston ille nos duceva a su casa, non multo lontan de un crèche pro infantes e situate in un zona ubi (ancora) es possibile ascoltar le canto del aves... Le parte basse del casa, le loco ubi Dr. Piet labora, es un salon con multe spatio e luce natural e contine parte de su bibliotheca e discotheca – ubi existe libros e discos de omne sorta.

Ben que nos habeva como thema de fundo interlingua e le linguas auxiliar nos ha, totevia, parlate de altere cosas como philosophia, religion e, obviemente, de un de su themas preferite, le neuroscientias. Durante que nos parlava e Dr. Piet a vices iva cercar un libro pro monstrar me, io dava un oculata a duo plancas ubi io trovava le plus grande numero de libros super interlingua que io non habeva jammais viste...

Amabile, hospitaler, culte e intelligente, Dr. Piet es le exemplo vivente de abnegation e de dedication a un causa que ille imbraciava post haber abandonate projectos de linguas que non ha le «fundamentos rational e scientific» de interlingua, lo qual le attraheva debite a su «utilitate» e a su statuto de «lingua commun» e anque a causa de su character «purmente linguistic».

Iste extraordinari e venerabile anciano, con un vitalitate inusual, ancora continua cercar parolas international pro inricchir le lexico de interlingua, un cosa que ille face post plus de vinti annos per su inequalabile publication de dictionarios e del varie versiones del famose Lista Supplementari – cuje quinte edition contine ja plus que 30.000 parolas non includite in le IED e que, a su rhythmo de labor, intra breve tempore va attinger 35 o 40 milles!

Ultra su intense activitate intellectual, Dr. Piet es anque un bon bicyclista. Ille nos narrava que alcun dies ante ille pedalava circa 25 kilometros con su nove bicycletta, equipate con duo saccos, indispensabile pro portar al posta le centenas de Panoramas e paccos de libros que ille regularmente invia pro tote le mundo...

Un tracia de su character es, indubitabilemente, su admirabile abnegation del cosas material – ben illustrate per le sequente caso. Io cercava in van le duo dictionarios Português-Interlíngua e Interlíngua-Português, que esseva exhaurite  multe tempore retro. Quando io los videva in un del plancas io gaudeva de isto proque io sapeva que poterea demandar a Dr. Piet photocopiar los e plus tarde retornar los post facer  photocopias de illos. E isto ha essite precisemente le proposition que io le faceva... Totevia, como ille sape que io labora presentemente in le creation de un Vocabulário Elementar Português-Interlíngua, del qual io le monstrava le prime 48 paginas (relative al littera A), alora ille me diceva que, un vice que illos me esserea utile e que ille non los usava, alora io los poteva prender durante alcun tempore... In plus ille ancora me offereva le ultime edition del Dictionnaire Français-Interlingua e ancora duo joieles pro un bibliophilo e amante del linguas auxiliar: le English-Interlingue Dictionary (1958) e le Woordenlijst Nederlands-Interlingue, publicate in 1955 per su concitatano Karel Wilgenhof...

Al fin de nostre conversation ille ancora nos monstrava su tres bicyclettas e nos duceva, sympathicamente, al station ubi nos ha prendite le bus, retornante de iste maniera a Utrecht con un immense contentamento pro haber cognoscite personalmente un persona qui es, non solmente un modello a sequer per omnes qui vole vermente laborar in favor de interlingua, ma anque un exemplo pro le generationes veniente...

[Photos: Edite Morujão]

1000=60

Lingua de mille annos ha 60 annos

Le 15 januario 1951 un societate linguistic-scientific, International Auxiliary Language Association (IALA), publicava le resultato de 27 annos de conferentias e recercas: "Interlingua-English Dictionary".
Esseva isto ancora un artificial lingua mundial o como? No, IALA voleva ducer le invention salvagemente florescente de linguas mundial sub le manos organisante del scientia, e on tosto constatava que un lingua international non besonia esser inventate. Illo ja existe latentemente in le multe milles parolas international que es commun pro practicamente omne linguas occidental.
Illos habeva existite la durante plus que mille annos, desde quando latino se developpava a italiano, espaniol, portugese, francese, romaniano etc. Le latino que durante le medievo esseva le lingua commun del sages de alora, es insimul con greco le fonte le plus importante a parolas estranier in omne linguas occidental que ora, in ultra de Europa, es parlate in America del Nord e del Sud, Australia e plure paises in Africa e Asia.

Le vocabulario latentemente existente desde mille annos ha ora essite prendite in uso practic.
Primo como lingua de summarios in alcun revistas medical e pois per organisationes como le Union Mundial pro interlingua (UMI, www.interlingua.com) e in Svedia per le Societate Svedese pro Interlingua (SSI, www.interlingua.nu).
Secundo IALA omne parolas in interlingua, que a vices es parolas purmente latin, debe exister in un forma simile in al minus tres altere linguas europee lo que face le vocabulario comprensibile, mesmo sin studios, pro milliones de homines. Illo esserea per exemplo esser apte como lingua commun del Union Europee sin disturbar le prestigio national inter illes qui vole mantener anglese o francese.

Proque non retornar al latino ancian?
Professor Hans Aili, le Universitate de Stockholm, ha respondite: "Latino classic es troppo difficile. Si io debeva consiliar, interlingua deberea esser introducite como lingua mundial in omne paises. Illo convenierea excellentemente mesmo in paises extra-europee."
Interlingua ha, differente de latino, un grammatica unic e facile a apprender que non require multe tempore de studio. Cata littera es pronunciate secundo regulas facile que seque le orthographia.
Interlingua es un lingua fascinante - incognite, ma familiar - con un potential enorme de servicio in le communicationes international. Un "identitate europee" non es realisabile sin un lingua commun. Interlingua - le forma moderne del latino - es le sol solution rational. Interlingua es historicamente justificate como lingua de Europa.

Le lingua continua developpar in su litteratura e per usage in conferentias e non le minus in Internet. Wikipedia ha per exemplo su proprie paginas in interlingua (http://ia.wikipedia.org).
Un manual scribite per un professor gymnasial svedese existe in 14 linguas, e il ha multe alteres, per exemplo uno in kiluba, un lingua african.
Le constitution del Union Europee es accessibile in un version in interlingua (http://www.interlingua.com/e-libros-tractato).

Ma pote le multe populos in Asia e Africa utilisar interlingua?
Si, vermente, pois que le grammatica es si facile, interlingua es un idealisticamente prime lingua pro illes, e illo ja del initio da un bon orientation in le vocabulario del linguas europee.
Le Union Mundial pro Interlingua ha membros e representantes in cinque continentes. Le UMI esseva establite in julio 1955, quatro annos post le apparition de interlingua. Le UMI es juridicamente registrate presso le autoritates francese e ha su sito in Internet al adresse www.interlingua.com.
Essaya mesme leger textos in interlingua a www.interlingua.com. Ille qui apprende ben interlingua se arrangiara ben successo in Italia, Espania e Portugal.

[Texto del Societate Svedese pro Interlingua]

oriente e ocidente

In su circumspecte analyse super le dichotomia oriente-occidente, René Guénon assere lapidarimente que «le moderne civilisation occidental appare in le historia como un ver anormalia» debite a su developpamento in le senso purmente material, lo que veni desde le Renascentia con su correspondente regression intellectual.

Le cognoscimento speculative es difficile a interprender per personas al quales le intelligentia es apena «un medio de ager super le materia e de modular lo» con scopos practic; in symbiose con le cognoscimento superficial del pensatores occidental, le scientia que illes practica «vale super toto in tanto que illo es susceptibile de ducer a un application industrial».

Iste constatation, facite durante le prime annos del passate seculo, es cata vice de plus actual, como on vide per le stato presente del sete de poter e su corresponde levator: le moneta. Le speculation financiari al qual on assiste quotidianmente es le climax de iste pensamento materialista, hodie un factor de inequalitates non solmente existente in le occidente, ma que ja se extendeva al oriente contaminante assi un civilisation que, de plus in plus, perde su characteristicas traditional.

saramago dixit

– (Tu) Non cerca labor: scribe.

– Le tres infirmitates del homine actual son le incommunication, le revolution technologic e le vita centrate in su triumpho personal.

– Le poter real es economic; alora il non face senso parlar de democratia.

– Le tempore non es un corda que on pote mensurar nodo a nodo; le tempore es un superfacie oblique e undulante que solmente le memoria es capabile de facer mover avante e approximar se.

(des)governo

«Le sagessa», dice Epicuro, «es le prime e le plus grande ben(...) un cosa plus preciose etiam que le philosophia; de illo proveni omne altere virtutes, nam illo insenia nos que on non pote menar un vita agradabile, si on non es etiam sage...». Si le majoritate del homines se plange que illes non mena un vita agradabile, iste stato es debite al facto que le sagessa es un flor rar inter le homines.

Le grecos antique ha attribuite iste qualitate a celle septe sages e homines de stato qui, inter alteros, ha exprimite lor opinion super le governamento perfecte de un stato sub forma de sententia, assi:

Solon ab Athenas: governamento perfecte es celle in le qual le insulto de un citatano serea sentite de totes;
Bias de Pirene: ubi le lege occupa le loco del tyranno;
Thales ab Milet: ubi rege le equalitate del abundantia;
Pittanus ab Mitilene: ubi semper le homine honeste conduce e nunquam le mal;
Cheobule ab Lindos: ubi le pavor de remorso es plus forte que le lege;
Chilone ab Lacedemonia: ubi le sage parla in loco del orator;
Periandru ab Corintho, Le tyranno de Corintho: ubi rege le aristocratia.

[Toma Macovei in Joieles Spiritual, 1994, p. 24]

a força... ainda?

In un inquesta facite in le sito del Academia pro Interlingua de Jay Bowks (Auxilingua Project) on trova interlingua como le tertie lingua auxiliar le plus votate post esperanto e ido.
Proque inter le circa 3200 votantes solmente 125 de illes seligeva interlingua como le solution pro le futur «lingua global»? Isto deberea ser un question pro reflexion... e, super toto, pro decisiones practic e rapide al nivello politic e statal. Si le projecto de presidente Obama avantia in le SUA, alora, on potera dicer adeo al legitime desiro de interlingua poter haber un parola a dicer in le contexto del communication international.

dia da interlíngua

o voo de ícaro

Icaro

Io vole illes qui plora e canta
de poesia.
Io vole illes qui sonia le matinos
sur le plagias del mal.
Io vole illes qui dona lor sanguine
e ha recipite ferimentos de pugnal.
Io vole le voce de omnes mortos
que sta vivos,
pro accordar le somno de omne vivos
qui sta mortos.

Aperi tu plaga de lumine,
poesia.
Plena de beltate le tassa de mi sensos,
poesia.
Liga me a tu alas blanc,
poesia.
Io vole esser un Icaro del nove tempores.
Io vole morir de poesia.

[Jonas Negalha – «Icaro» in Poemas in interlingua, 1975, p. 27]

profecia/s

Excerpto del capitulo «Ulterior evolution de stato e lingua universal» ab le libro de Stephano Bakonyi Civilisation e lingua universal, un sorta de prophetia que, plus tosto o plus tarde, va devenir realitate.
Un vice on me demandava de qual maniera pote(ra) interlingua haber un parola a dicer super le presente stato chaotic del mundo (politic, economic e social); io pensa que le infra transcribite texto pote jectar alcun luce super ille problematica.... (Le stato universal del qual parla Stephano Bakonyi ha nihil a vider con le concepto moderne de globalisation, ubi le sol valores que «face lege» es le accumulation de ricchessa material, *leaderate per le seniores del Gruppo Bilderberg. No!, le valores que le mundo besonia son un altere cosa – como vos pote vider in le parolas de S. Bakonyi...).

[...] Quando le populos suffre troppo per guerras, revolutiones e anarchias, illes arriva al conviction que continuar guerras es un mal multo plus grande que renunciar a certe soveranitates, que separa le populos. Iste conviction era in omne tempores le principal base del Statos Universal, le quales terminava le guerras, revolutiones e anarchias e introduceva pace, ordine e bon administration. Assi, le Statos Universal es le vehiculos institutional del ambition human de viver in pace e ordine. Tal conviction deveni sempre plus forte in le tote mundo.
Al mesme tempore le non‑occidental populos occidentalisa sempre plus lor cultura e lor structura social. In tal maniera on prepara le fundamento de un societate ecumenic, con cultura uniforme e lingua universal. Iste cultura e lingua ecumenic va unir le hereditages cultural e lingual del populos occidental e non‑occidental con preponderantia del hereditage occidental. Nos va haber le Stato Universal Ecumenic, con un lingua universal ecumenic, imbraciante le tote terra.

Le Stato Universal, un vice establite, conquire le corde del populo, proque, post un periodo de tribulation quasi insupportabile, le Stato Universal realisa le desiro de omnes: PACE, ORDINE E BON ADMINISTRATION. [...]

recomeçar...

Sisypho

Recomencia...

Si tu pote,
Sin angustia e sin haste.
E le passos que tu facera
In ille dur cammino
Del futuro,
Que tu los face con libertate.
Durante que tu non attinge (alco)
Tu non debe reposar te.
De nulle fructo vole solmente le medietate.

E, nunquam satiate,
Que tu collige
Successive illusiones in le arboreto.
Sempre soniante
E vidente,
Eveliate,
Le fiasco del aventura.
Tu es un homine, non lo oblida!
Solmente es tue le follia
Ubi, con luciditate, tu te recognosce.
[Ab le podcast de mi amico José-António Moreira, Sons da Escrita, le traduction libere de un poema de mi ancian otorhinolaryngologista Adolfo Rocha (alias, Miguel Torga). Illo esseva scribite in 1977 e publicate posteriormente in Diário XIII (1983, p. 20)]